BREUKELEN / HILVERSUM – ,,Ondanks dat er brand was in één appartement, was het effect zo groot omdat deuren open stonden en er mensen woonden die verminderd zelfredzaam zijn”, zegt de Breukelse postcommandant Tim van Dommelen. Hij blikt in een leerfilm van Veiligheidsregio Utrecht terug op de brand, precies een jaar geleden, in wooncomplex ’t Heycop in Breukelen. En leermomenten zijn er genoeg, blijkt.
Tekst: Linda Blok / TekstBlok
Brand in een appartement in Breukelen zorgde 30 juli 2018 voor 11 gewonden. Ruim 120 bewoners werden uit 114 appartementen gehaald. Brandweermensen kwamen tijdens het doorzoeken van de flat bewoners tegen die in de zwarte rook stonden en geen idee meer hadden waar ze eruit moesten.
Fatale brand
Geen galerij om buiten langs te vluchten, deuren die vertraagd sloten om in een normale situatie de oudere bewoners de kans te geven rustig door de deur te lopen en een massale (spontane) ontruiming van het pand zorgden voor een enorme rookverspreiding. De postcommandant noemt het in de leerfilm ‘een scenario dat je niet in de opleiding tegenkomt’. Maar in de praktijk zijn er in het land meerdere voorbeelden van branden in complexen waar ouderen wonen en die in sommige gevallen ook fataal aflopen. Zo viel er in 2015 een dode bij een brand in een aanleunwoning (Leen ten Rouwelaarhuis) in Hilversum.
Niet kunnen vluchten
In Breukelen was vorig jaar kortsluiting in een motor van de zonwering de oorzaak van de brand, bij het Leen ten Rouwelaarhuis was kortsluiting ook mogelijk de oorzaak. Maar het eigenlijke probleem is veel groter: ouderen blijven langer zelfstandig wonen, doen dat niet alleen thuis maar ook in complexen. Die gebouwen zijn als normaal wooncomplex aangemerkt en voldoen aan de daarvoor geldende brandveiligheidseisen. Regels die niet toereikend zijn voor bewoners die zichzelf niet goed kunnen redden bij een calamiteit blijkt al jaren uit de praktijk. De gemeente Breukelen en de brandweer hebben de bewoners van ’t Heycop na afloop voorlichting aangeboden over brandveilig leven. En de gemeente heeft bij de landelijke overheid aangeklopt.
Wet veranderen
Die legt de bal weer deels terug bij de gemeenten. Inmiddels ligt er wel een wetsvoorstel om zwaardere eisen te stellen aan nieuwbouwpanden. Bij bestaande gebouwen moeten gemeenten via een regeling afdwingen dat een eigenaar of corporatie aanvullende maatregelen neemt. Het Instituut Fysieke Veiligheid heeft deze maand experimenten uitgevoerd in een leegstaand woonzorgcomplex in Oudewater om te kijken hoe rook zich ontwikkelt en wat de effectiviteit is van rookwerende deuren of minder brandbaar meubilair. Het instituut hoopt hiermee een dringend signaal af te geven aan de overheid. Lector Brandpreventie René Hagen zei hierover eerder bij EénVandaag: ,,Met gedragsverandering win je niet alles. Het zit hem juist in de samenhang van ander gedrag, brandveiligere meubels en betere rookwering zodat je veilig kunt vluchten. Voor dat laatste heb je toch echt wetgeving nodig.”
Zelfredzaam of niet?
Senioren die in aanleunwoningen, appartementen of seniorencomplexen wonen en niet 24 uur zorg ontvangen worden door de wetgever gezien als zelfredzaam. Daarom zijn in die panden zwaardere maatregelen om brand- en rookverspreiding tegen te gaan of snel te detecteren niet vereist. Tenminste volgens de wet. In de praktijk blijkt al jaren dat juist die ouderen moeilijk kunnen vluchten. Bij woningbranden zijn het voornamelijk 60-plussers die getroffen worden en vaak ook met de dood tot gevolg. In 2018 overleden 33 mensen bij 30 fatale woningbranden. Bijna de helft van de slachtoffers was 61 jaar of ouder en meer dan de helft had een beperking of was verminderd zelfredzaam.
Branden met senioren
24 november 2007 : Senioren van balkon gehaald in Hilversum
27 december 2007 : Dode door brand in zorgcentrum in Loosdrecht
11 augustus 2015 : Grote brand seniorencomplex Bussum
23 oktober 2015 : Brand in seniorencomplex in Eemnes
23 november 2015 : Dode bij woningbrand in Hilversum
19 december 2016 : Brand in woon-zorgcentrum De Bolder
11 mei 2019 : Senioren van balkon gered in Hilversum
